Giun Móc Và Giun Mỏ: Hiểu Đúng Để Phòng Bệnh Hiệu Quả

Tư vấn từ TS.BS Nguyễn Hằng Lan hiện đang công tác tại Phòng khám Quốc tế Ánh Nga về giun móc Ancylostoma duodenale và giun mỏ Necator americanus: đường lây nhiễm, phòng bệnh, xét nghiệm định kỳ.

Tổng quan về bệnh giun móc và giun mỏ ở người

Giun móc và giun mỏ là những ký sinh trùng đường ruột khá phổ biến tại Việt Nam và nhiều quốc gia có khí hậu nhiệt đới, ẩm ướt. Dù không gây triệu chứng rầm rộ ngay từ đầu, nhưng nếu nhiễm kéo dài, hai loại giun này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đặc biệt là tình trạng thiếu máu, suy nhược và chậm phát triển ở trẻ em.

Trong bài viết này, tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về giun móc Ancylostoma duodenale và giun mỏ Necator americanus, từ đặc điểm sinh học, con đường lây nhiễm, đến cách phòng bệnh và tầm quan trọng của việc khám – xét nghiệm định kỳ cho mọi lứa tuổi.

Giun móc Ancylostoma duodenale và giun mỏ Necator americanus là gì?

Giun móc có tên khoa học là Ancylostoma duodenale (A. duodenale) và giun mỏ có tên khoa học là Necator americanus (N. americanus), chúng là hai loài giun tròn thuộc họ Ancylostomatidae, ký sinh chủ yếu ở ruột non của con người.

Điểm giống nhau

• Cùng ký sinh ở ruột non
• Hút máu từ niêm mạc ruột
• Gây thiếu máu, mệt mỏi, xanh xao nếu nhiễm nặng

Điểm khác nhau

• A. duodenale thường sẽ gây mất máu nhiều hơn
• N. americanus phổ biến hơn tại vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới
• Cấu trúc miệng khác nhau nhưng cùng gây tổn thương niêm mạc ruột

Ấu trùng giun móc mở thường xâm nhập trực tiếp qua da

Con đường lây nhiễm giun móc – giun mỏ vào cơ thể người

Theo thống kê y học, đa số người nhiễm giun móc và giun mỏ không biết mình mắc bệnh, do con đường lây nhiễm rất âm thầm.

1. Qua da (phổ biến nhất)

Ấu trùng giun sống trong đất ẩm, có thể xuyên qua da bàn chân, kẽ ngón chân khi:

• Đi chân trần trên đất
• Làm ruộng, làm vườn không mang đồ bảo hộ
• Trẻ em chơi đất cát nhiễm bẩn

2. Qua đường tiêu hóa

Ít gặp hơn, nhưng có thể xảy ra khi:

• Ăn thực phẩm nhiễm ấu trùng, thực phẩm tái sống
• Uống nước không đảm bảo vệ sinh như nước suối ao hồ, nước chưa đun sôi

Dấu hiệu và tác hại của bệnh giun móc, giun mỏ

Ở giai đoạn đầu, bệnh thường không có triệu chứng nào rõ ràng. Khi giun phát triển và ký sinh lâu ngày, người bệnh có thể gặp:

Triệu chứng thường gặp

• Mệt mỏi kéo dài, hoa mắt, chóng mặt chưa rõ nguyên nhân
• Da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt, tầm nhìn mờ
• Đau bụng âm ỉ, rối loạn tiêu hóa không rõ nguyên nhân
• Ngứa da ở vị trí ấu trùng giun xâm nhập 

Biến chứng nguy hiểm

• Thiếu máu thiếu sắt mạn tính
• Suy dinh dưỡng
• Ảnh hưởng phát triển thể chất và trí tuệ ở trẻ em
• Giảm sức lao động ở người trưởng thành

Vệ sinh ăn uống và sinh hoạt – yếu tố then chốt phòng bệnh

Để phòng ngừa hiệu quả bệnh giun móc – giun mỏ, mỗi gia đình cần chú ý:

Vệ sinh cá nhân

• Mang dép, giày khi ra ngoài
• Rửa tay bằng xà phòng hoặc nước rửa tay trước khi ăn
• Cắt ngắn móng tay cho trẻ em

Vệ sinh ăn uống

• Ăn chín, uống sôi - không ăn thực phẩm tái sống, ôi thiu
• Rửa sạch rau sống rồi ngâm nước muối
• Không sử dụng phân chuồng tươi để bón rau

Môi trường sống

• Sử dụng nhà vệ sinh hợp vệ sinh
• Không phóng uế bừa bãi
• Giữ sân vườn khô ráo, sạch sẽ

Những người đi chân tay trần tiếp xúc với đất nhiễm ấu trùng giun móc mỏ sẽ có nguy cơ lây nhiễm cao

Khám và xét nghiệm định kỳ – điều nhiều người còn bỏ qua

Theo Tiến sĩ – Bác sĩ Nguyễn Hằng Lan, xét nghiệm định kỳ là cách duy nhất phát hiện sớm giun móc và giun mỏ, đặc biệt với người không có triệu chứng.

Các xét nghiệm cần thiết

• Xét nghiệm phân tìm trứng giun
• Công thức máu (để đánh giá thiếu máu)
• Một số trường hợp cần xét nghiệm chuyên sâu ký sinh trùng

Bao lâu nên xét nghiệm?

• 6 tháng/lần: với trẻ em, người sống ở vùng nguy cơ cao
• 1 năm/lần: với người trưởng thành, kể cả người khỏe mạnh

Việc kiểm tra định kỳ giúp:

• Phát hiện sớm
• Điều trị kịp thời
• Ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm

Điều trị giun móc và giun mỏ có khó không?

Tin tốt là bệnh giun móc – giun mỏ hoàn toàn có thể điều trị dứt điểm nếu phát hiện sớm và dùng thuốc đúng phác đồ.

Tuy nhiên, không nên tự ý mua thuốc tẩy giun khi chưa xét nghiệm, vì:

• Có thể dùng sai loại thuốc
• Bỏ sót các loại ký sinh trùng khác
• Gây kháng thuốc hoặc tác dụng phụ không cần thiết

Kết luận

Giun móc Ancylostoma duodenale và giun mỏ Necator americanus là những ký sinh trùng không nên chủ quan, bởi bệnh tiến triển âm thầm nhưng hậu quả lâu dài cho sức khỏe.

Việc ăn uống vệ sinh, mang giày dép, giữ môi trường sạch sẽ và xét nghiệm định kỳ 6 tháng – 1 năm/lần là những biện pháp đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả để bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình.

Nếu bạn hoặc người thân thường xuyên mệt mỏi, thiếu máu, rối loạn tiêu hóa hoặc sống trong môi trường nguy cơ cao, hãy chủ động đi khám và xét nghiệm ký sinh trùng định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

TS.BS. Nguyễn Hằng Lan

PHÒNG KHÁM ÁNH NGA HÀ NỘI

PHÒNG KHÁM KÝ SINH TRÙNG HÀ NỘI

CHUYÊN GIA VỀ NGỨA VÀ GIUN SÁN

ĐC: 443 Giải Phóng, phường Tương Mai, HN

Điện thoại: 0985294298 - Hotline: 02473001318

Mở của từ 7h đến 17h, thứ 2 đến CN

Xét Nghiệm, Điều Trị Bệnh Giun Sán Gây Ngứa