Giun móc mỏ Necator americanus: Nguyên nhân nhiễm bệnh và cách điều trị hiệu quả

Giun móc mỏ Necator americanus là một trong những loại ký sinh trùng phổ biến nhất gây bệnh ở người, đặc biệt tại các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới như Đông Nam Á (trong đó có Việt Nam), châu Phi và châu Mỹ Latin. Sự nhiễm loại giun này có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe như thiếu máu, suy dinh dưỡng, mệt mỏi mãn tính, đặc biệt ở trẻ em và phụ nữ mang thai. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân lây nhiễm giun móc mỏ, triệu chứng thường gặp và cách điều trị hiệu quả.

Giun móc mỏ Necator americanus là gì?

Necator americanus là một loài giun tròn thuộc họ Ancylostomatidae, có chiều dài khoảng 7–13 mm, sống ký sinh trong ruột non của người. Giun móc mỏ có phần miệng đặc biệt hình móc, giúp bám chắc vào niêm mạc ruột để hút máu.

Giun móc mỏ sinh sản bằng cách đẻ trứng, sau đó trứng được thải ra ngoài theo phân. Trong điều kiện môi trường ẩm và ấm, trứng phát triển thành ấu trùng lây nhiễm (ấu trùng giai đoạn L3) trong đất.

Nguyên nhân lây nhiễm giun móc mỏ

Con người bị nhiễm giun móc mỏ chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp với đất bị ô nhiễm phân chứa trứng giun. Các con đường lây nhiễm phổ biến nhất gồm:

1. Đi chân trần trên đất nhiễm

Ấu trùng giun móc mỏ có thể xuyên qua da, đặc biệt là ở bàn chân khi đi chân trần trên đất cát ẩm, nơi có phân người chứa trứng giun.

2. Tiếp xúc với đất trong nông nghiệp

Nông dân làm việc với đất mà không mang găng tay hoặc đồ bảo hộ cũng có nguy cơ cao bị nhiễm ấu trùng qua da tay hoặc chân.

3. Vệ sinh cá nhân kém

Không rửa tay sạch trước khi ăn hoặc sau khi tiếp xúc với đất bẩn làm tăng nguy cơ nuốt phải trứng hoặc ấu trùng giun.

Triệu chứng nhiễm giun móc mỏ Necator americanus

Triệu chứng bệnh thay đổi tùy theo số lượng giun ký sinh và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Một số triệu chứng thường gặp gồm:

1. Ngứa, mẩn đỏ vùng da xâm nhập

Vùng da bị ấu trùng xâm nhập (thường ở chân) có thể bị ngứa, đỏ, sưng nhẹ, còn được gọi là "đường mòn ấu trùng".

2. Ho khan, tức ngực

Trong quá trình ấu trùng di chuyển qua phổi đến thực quản, người bệnh có thể bị ho, khó thở nhẹ hoặc đau họng.

3. Đau bụng, tiêu chảy, đầy hơi

Khi giun trưởng thành ký sinh trong ruột non, chúng gây ra các rối loạn tiêu hóa như đau bụng âm ỉ, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy kéo dài.

4. Thiếu máu, suy nhược cơ thể

Do giun móc mỏ hút máu, người bệnh có thể bị thiếu máu thiếu sắt (đặc biệt là trẻ nhỏ), biểu hiện bằng mệt mỏi, chóng mặt, xanh xao, gầy yếu, giảm hiệu suất học tập và lao động.

Xét nghiệm giun móc mỏ bằng cách nào?

Để chẩn đoán chính xác bệnh giun móc mỏ, các bác sĩ thường chỉ định các phương pháp xét nghiệm sau:

1. Xét nghiệm phân (soi trực tiếp hoặc nhuộm)

• Đây là phương pháp cũ nhưng cũng cho kết quả chính xác.
• Kỹ thuật viên sẽ lấy mẫu phân để soi tìm trứng giun móc mỏ dưới kính hiển vi.
• Đôi khi cần lấy mẫu phân nhiều lần (trong 3 ngày liên tiếp) để tăng khả năng phát hiện trứng nếu số lượng giun ít.

Lưu ý: Trứng của Necator americanus có hình bầu dục, vỏ mỏng, khó phân biệt rõ với trứng của giun móc Ancylostoma duodenale, nên kết luận đôi khi cần dựa vào vùng dịch tễ hoặc nuôi cấy phân.

2. Nuôi cấy phân xác định ấu trùng

• Trong trường hợp cần phân biệt chính xác giữa các loài giun móc, mẫu phân sẽ được nuôi cấy trong môi trường đặc biệt để thu được ấu trùng.
• Sau đó, dùng kính hiển vi để định danh loài dựa vào hình thái của ấu trùng.

3. Xét nghiệm máu (tùy từng trường hợp)

• Đây có thể nói là phương pháp hiện đại nhất hiện nay để Bác sĩ căn cứ đánh giá có nhiễm giun móc mỏ hay không,
• Có thể thấy tình trạng thiếu máu thiếu sắt, tăng bạch cầu ái toan – dấu hiệu cho thấy cơ thể đang phản ứng với nhiễm loại ký sinh trùng nào đó.
• Xét nghiệm này hỗ trợ đánh giá mức độ ảnh hưởng của bệnh, nhất là ở trẻ nhỏ và phụ nữ đang mang thai.

Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị

• Thiếu máu mãn tính nghiêm trọng
• Suy dinh dưỡng ở trẻ em
• Tăng nguy cơ biến chứng thai kỳ ở phụ nữ mang thai
• Ảnh hưởng phát triển thể chất và trí tuệ ở trẻ

Cách điều trị nhiễm giun móc mỏ hiệu quả

1. Sử dụng thuốc tẩy giun đặc hiệu (theo toa thuốc Bs kê đơn)

Các loại thuốc thường được sử dụng để điều trị bao gồm:

• Albendazole 400 mg: Uống liều duy nhất (1 lần).
• Mebendazole 100 mg: Uống 2 lần/ngày trong 3 ngày liên tục.
• Pyrantel pamoate: Liều dùng theo cân nặng của người bệnh.

Các thuốc này giúp tiêu diệt giun trưởng thành trong ruột và giảm triệu chứng hiệu quả.

Lưu ý:  

Toa thuốc không phải áp dụng đại trà mà cần có sự tư vấn kê toa từ Bác sĩ cho từng trường hợp, người bệnh không nên tự ý mua thuốc để điều trị theo triệu chứng.

Phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu và trẻ dưới 1 tuổi cần tham khảo bác sĩ trước khi dùng thuốc.

2. Bổ sung sắt và dinh dưỡng

Người bị thiếu máu nên bổ sung viên sắt, vitamin B12, folate và ăn uống đủ chất để hồi phục nhanh chóng.

3. Theo dõi và xét nghiệm lại

Sau 2–3 tuần điều trị, người bệnh nên xét nghiệm phân để kiểm tra hiệu quả, tránh tình trạng tái nhiễm.

Cách phòng tránh giun móc mỏ Necator americanus

• Mang giày dép khi đi ra ngoài, đặc biệt ở vùng đất ẩm hoặc đang canh tác.
• Không phóng uế bừa bãi – xây dựng nhà vệ sinh hợp vệ sinh.
• Rửa tay sạch sẽ sau khi tiếp xúc với đất, trước khi ăn.
• Tẩy giun định kỳ mỗi 6 tháng/lần cho người lớn và trẻ em từ 2 tuổi trở lên.
• Giáo dục cộng đồng về vệ sinh cá nhân và bảo vệ môi trường.

Kết luận

Giun móc mỏ Necator americanus là một loại ký sinh trùng nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện kịp thời. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng, thực hiện vệ sinh cá nhân tốt và tẩy giun định kỳ là những biện pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình. Khi có các triệu chứng nghi ngờ cần đến thăm khám sớm tại các cơ sở y tế chuyên khoa ký sinh trùng giun sán.

BS. Nguyễn Ngọc Ánh

PHÒNG KHÁM ÁNH NGA HÀ NỘI

PHÒNG KHÁM KÝ SINH TRÙNG HÀ NỘI

CHUYÊN GIA VỀ NGỨA VÀ GIUN SÁN

ĐC: 443 Giải Phóng, Phương Liệt, Thanh Xuân, HN

Điện thoại: 0985294298 - Hotline: 02473001318

Mở của từ 7h đến 17h, thứ 2 đến CN

Xét Nghiệm, Điều Trị Bệnh Giun Sán Gây Ngứa